CİHADİYE KÖYÜ

 

Yenişehir’in batı kısmında ve merkeze oldukça yakın bir köydür. Şehir merkezinden Bursa Caddesi’ni takip ederek Küçük Sanayi Sitesi arkasında okullar bölgesinde Ertuğrul Gazi Caddesi’nden sadece 600 metre mesafe ile köy meydanına ulaşabilmek mümkündür. Bir anlamda köy Yenişehir ile neredeyse birleşmiş ve Yenişehir’in bir mahallesi haline gelmeye başlamıştır. 234 metre rakımda kurulu olan köyün; doğusunda Yenişehir, batısında Karaköy arazileri, kuzeyinde Barcın ve Kozdere arazileri, güneyinde ise yine Yenişehir ile sınırlıdır.

Köyün kuruluşu ile ilgili net bir bilgi bulunmamasına rağmen oldukça eski bir yerleşim yeri olduğu bilinmektedir. Köy yakınlarında bulunan bir çiftlik yerinin Orhan Bey döneminde Hacı Sevinç isimli bir şahsa verildiği kayıtlarda yer almaktadır. 1487 tarihli tapu tahrir defterinde “Karakilise” olarak anılan köyde bu tarihte 9 çiftlik yeri kayıtlıdır. 1573 tarihli bir evrakta ise köyde 13 hane Müslüman ve 9 hane de Hristiyan nüfus yaşadığı görülmektedir. XVI yüzyılda köy yakınlarında “Umurbey” isimli bir mezra olduğu ve Bursa’da bulunan “Umurbey Camii”nin vakfı olduğu da kayıtlarda yer almaktadır.[1]

H. 20 Cemazeyilahir 1121 (27 Ağustos 1709 tarihli bir vesikaya göre Yalakabad kazası sakinlerinden Mehmed Çelebi isimli şahsın Karakilise’de bulunan çiftliğindeki hububat ve koyun ağılları yakılıp evi basılmış ve eşyaları gasp edilmiştir. Bu suçtan dolayı hüküm giyen Rukiye ismindeki bir kadın, çobanı ve hizmetkârı Bursa’da yakalanmış ve Tersane-i Amire’de kürek cezasına çarptırılmışlardır.

Köy 21 Eylül 1910 tarihinde büyük bir yangın felaketi geçirmiş, köyde bulunan bir çok samanlık, ahır ve benzeri binalar bu yangın sonucu yanarak söz konusu yangın, maddi hasara neden olmuştur.[2]

Uzun yıllar Rum ve Müslüman ahalinin bir arada yaşadığı Karakilise köyü 1923 yılında yapılan mübadele sonucunda burada yaşayan Rum ahali Yunanistan’a gönderilmişlerdir. Köyün boşalan Rum hanelerine ise Müslüman muhacir aileler yerleştirilmiştir.[3]

Orta Bulgaristan’da ki Karlova’dan buraya yerleşen muhacir aileler, daha buraya gelmeden önce bu bölgede bulunan 800 dönüm kadar araziyi 800 lira karşılığında o dönemde Yenişehir’in ağası konumunda bulunan Edhem Bey’den satın almışlardır. Göçmenler geldiğinde ise onlara satılan bu arazi 800 dönümden daha büyükmüş gibi gösterilip “Karakilise Çiftliği” gayri resmi olarak 3.200 lira karşılığında ve 2.700 lira peşinle Karlova Göçmenlerine verilmişti. Arazilerin kullanılmaya başlamasının ardından ise burada bulunan ve arazilerin hak sahipleri mahkeme ve yerel yönetime başvurmuşlarsa da Edhem Bey ile aralarındaki anlaşmazlığı çözememişlerdi.[4]

Göçmenlerin yerleşmesi ile birlikte bir müddet Karakilise diye anılan köy, din uğruna, dini yaymak için savaş yapılan yer anlamında kullanılan “Cihadiye” ismini almıştır. Gerçekten de; köy ile Barcın arasında bulunan yolda “Şehitler Mezarlığı” diye anılan bir şehitlik mevcuttur. Söz konusu şehitlik Sultan Cem’in kardeşi Beyazıt Veli ordusu ile muharebe ettiği yer olarak bilinmektedir.[5] Köyün isminin de söz konusu bu şehitlikten gelmiş olması muhtemeldir.

Cihadiye köyü Yenişehir’in adeta bitişiğinde bir mahalle konumunda bulunmasından dolayı ilçenin diğer köylerine nazaran göç vermemiş, nüfusu azalmamış, aksine düzenli bir artış göstermiştir. Köyde yaşayanların ilçe merkezine bisiklet ve motosiklet gibi hafif vasıta araçları ile dahi ulaşabilmeleri köyden göçü durdurmuştur.

1898 yılına ait bir vesikaya göre 9 hane bulunan köyde 65 kişinin yaşadığı anlaşılmaktadır. 1907 yılına ait salnamede köyde yine 9 hane olduğu belirtilmiştir. 1927 yılı nüfus sayımına göre ise köyün nüfusu 34 hanede 152 kişi olarak tespit edilmiştir. 1990 yılında yapılan nüfus sayımında 467, 1997 yılında 451, 2012 yılında 497 olan nüfus, 2019 yılından sonra azalma eğilimine girmiş ve 2021 verilerine göre ise 435 kişi olarak belirlenmiştir.

Köy arazisi üzerinde kuru ve sulu tarımın yoğun olarak yapılabildiği alüvyal toprakları ile verimli, sebze ve meyveciliğin gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bundan dolayıdır ki geçiminin büyük bir bölümü tarıma dayalı olan köyde hayvancılık da oldukça fazladır.

---

[1] Raif Kaplanoğlu, Bursa Ansiklopedisi I (Yer Adları), Avrasya Etnografya Vakfı Yayını, Eylül-2001, s.186.

[2] Salih Erol, Osman Gazi’nin Şehri Yenişehir, Yenişehir Belediyesi Yayını, 2022, s. 83.

[3] Salih Erol, a.g.e., s. 265.

[4] Fatma Melek Arıkan, “Periphery”in The Heartlands: Yenişehir And İznik 1863-1909, Doktora Tezi (İngilizce), Sabancı Üniv., Ocak-2018, s.382

[5] Mollaoğlu Ali Üzüm’ün Hatıratı, 7. Kısım, Yenişehir Gazetesi, 17 Ağustos 1993, s.5.